نقدی بر نخستین نمونۀ «روایتگری سوم شخص محدود» در داستان فارسی

نویسنده

چکیده مقاله:

داستان کوتاه «به دزدی رفته‎ها» از ابراهیم گلستان نخستین نمونۀ داستان فارسی است که به شیوۀ روایتگری «سوم شخص محدود» نوشته شده است. گلستان، برای نخستین بار در ایران، کوشیده است امکانات زبان فارسی را در این شیوه بالفعل کند و جنبه های زیبایی‎شناختی و معرفت‎شناختی آن را نیز لحاظ نماید. نقد این تجربۀ گلستان، در واقع، تحلیل نقطۀ آغاز این شیوۀ روایتگری در داستان فارسی است و ضرورت پژوهش دربارۀ آن را نشان می‎دهد. پس از طرح مباحثی نظری دربارۀ راوی محدود و روایت ذهنی برآمده از آن، داستان را نقدی درون‎متنی کرده‎ایم و بر اساس یافته‎ها به دو نتیجۀ کلّی رسیده‎ایم: 1. گلستان، «کلّیت و شاکلّۀ» داستان خود را بر شیوۀ راوی محدود نهاده است و با استفاده از گفتار مستقیم و غیرمستقیم شخصیت توانسته است «زمان و پیرنگی ذهنی» خلق کند. 2. گلستان در «اجرای» کلّیت مذکور، چند ضعف عمده نیز داشته است: توصیف زمینۀ رخداد، تشریح بدیهیات ذهن شخصیت، کم‎توجّهی به منطق ذهنی میان گزاره‎ها در نحو روایت،  به کارگیری افعال و جملات رابط و توضیحی. این ضعف‎ها نشان می‎دهد که دستیابی به زبان و پرداخت ویژۀ این شیوۀ روایت در ادوار بعد داستان فارسی، فرایندی تدریجی بوده است.   

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

آسیب‎شناسی «روایت ذهنی» در نخستین نمونۀ «تک‎گویی درونی» داستان فارسی: داستان کوتاه «فردا» از صادق هدایت

روایت ذهنی یکی از شیوه‎های رایج روایت در داستان مدرنیستی است که نویسندۀ آن، شخصیّت را در کانون داستان قرار می‎دهد و تمام داستان را، به مثابۀ عرضه‎گاه مستقیم جریان ذهن و اندیشۀ شخصیّت - در مرحلۀ پیش از گفتار، یا در مرحلۀ گفتار - می‎نویسد. چنین رویکردی به روایت، طبیعتاً، نظام زیبایی‎شناختی و معرفت‎شناختی نوینی را ایجاب می‎کند و نویسندۀ روایت ذهنی برای دست‎یابی به آن نظام، هم‌زمان، پنج مؤلّفة «زمان» «...

متن کامل

ضمیر دوم شخص در داستان های فارسی

متنِ داستانی، علاوه بر القای حال وهوای جهانی موهوم، تناسبی را نیز میانِ آن جهانِ خیالی و جهانِ واقع برمی انگیزد. انگییِ این گونه مناسباتِ هستی شناختی میان جهان داستان و زیست جهانِ پیرامونِ خواننده را در این جا به «بافت وابستگیِ گفتمانِ روایی» تعبی ام و برای تبییی یی از نشانه هاییِ برجسته اش - یعنی ضمیر دوم شخص ـ پرداخته ام. در آغاز این راه، پاره ای از مفاهیمِ روایت شناختیِ لازم برای تشریح بافت وابستگیِ داستا...

متن کامل

نقدی بر شیوۀ مقدمه‎نویسی مقالات رشتۀ ادبیات فارسی نمونۀ موردی: مجلۀ ادبیات فارسی دانشگاه آزاد خوی

چکیده یکی از معیارهای اساسی ارزشیابی مقالات اعم از علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی، اهمیت و ضرورت مقدمه‎نویسی بر آن است. در این زمینه، صاحب‎نظران عرصۀ تحقیق و پژوهش به یافته‎ها و تجربه‎های ارزشمندی دست‎یافته‎اند که رعایت و به‎کارگیری صحیح این اصول می‌تواند به بهبود کیفیت ساختاری و روش نظام‎مند مقدمه‎نویسی و در نهایت مقالات منجر‎گردد. از جملۀ این اصول در حوزۀ مقدمه‎نویسی می‌توان به ارائۀ زمینه‎ها ...

متن کامل

بررسی کارکرد راوی اوّل شخص در امر روایتگری رمان دا

دو ضمیر «من» و «ما» راویتگر رمان دا هستند. اگر چه نویسنده¬ی این داستان، چندان به شاخصه¬های از پیش تعیین شده¬ی انتخاب روایتگر اوّل شخص پایبند نیست و گهگاه زاویه¬ی دید روایت را به ناگاه تغییر می¬دهد، اما زاویه¬ی دید راویِ اوّل شخص، تا پایان داستان، وجه غالب روایتگری است. راوی در رمان دا، گاه از حدّ فردیّت فراتر می¬رود و از زاویه¬ی دید راوی «دانای کلّ شخصی» به روایت می¬پردازد تا چنین پنداشته شود که راوی...

متن کامل

نقدی بر شیوۀ مقدمه‎نویسی مقالات رشتۀ ادبیات فارسی نمونۀ موردی: مجلۀ ادبیات فارسی دانشگاه آزاد خوی

چکیده یکی از معیارهای اساسی ارزشیابی مقالات اعم از علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی، اهمیت و ضرورت مقدمه‎نویسی بر آن است. در این زمینه، صاحب‎نظران عرصۀ تحقیق و پژوهش به یافته‎ها و تجربه‎های ارزشمندی دست‎یافته‎اند که رعایت و به‎کارگیری صحیح این اصول می تواند به بهبود کیفیت ساختاری و روش نظام‎مند مقدمه‎نویسی و در نهایت مقالات منجر‎گردد. از جملۀ این اصول در حوزۀ مقدمه‎نویسی می توان به ارائۀ زمینه‎ها ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 7  شماره 2

صفحات  127- 147

تاریخ انتشار 2017-09-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023